Pamflet voor een groeistad
Koekoekseieren
De waarde van cultuur
Kiemkrach(t)

Na de verlovingsaankondiging in december was het wachten op de huwelijksaankondiging. Zoals te doen gebruikelijk worden de trouwplannen pas aangekondigd als het gezamenlijke huis bekend is. Een koekoek kiest graag een nestje, dat al door een ander verwarmd wordt. Liggen daar al andere eieren in? Geen probleem. Zonder pardon kieperen ze die er uit. De eigen eieren wordt er in gelegd. Ah, oh, roepen de omstanders, wat een prachtige eieren heeft die koekoek gelegd.

Zie hier het scenario dat zich in Amersfoort voltrekt. In december meldden Poolen architecten en Pentascope dat ze samen wel wat wilden. Nu, eind maart, laten ze via de krant weten dat ze een deel van het complex graag willen kopen. "Ze gaan gezicht geven aan de gewenste creatieve economie in het Oliemolenkwartier": zo kleuren ze samen met het enthousiaste college het ei. Dat ei willen ze graag leggen in het gebouw van Rohm & Haas. Mooi, maar met de keuze van de plek is het paasei een koekoeksei.

Al vanaf het begin van de discussie over het Oliemolenkwartier hebben de kunstenaars die nu in het pand van Rohm & Haas actief zijn, zich gemengd in het gesprek. Zij hebben zelfs een plan ingediend hoe zij de mogelijkheden zien van het pand: een kunstenaarsbolwerk. De praktijk van de afgelopen jaren leert, dat zij het niet alleen bij woorden laten. Zij hebben klassen met scholieren ontvangen. Zij nemen telkens Amersfoortse scholieren onder hun hoede die naar de kunstacademie willen. De ruimtes worden gebruikt voor exposities, lezingen en workshops van derden. Kortom, zij hebben het gebouw leven in geblazen. Zij hebben het gebouw ziel gegeven, creatieve ziel, kunst ziel. De huidige activiteiten van de kunstenaars in Rohm & Haas leveren geen arbeidsplaatsen op, dat is waar. Het huidige gebruik is ook geen magneet voor geld en winst; niks geen dollartekens dus. Maar, zoals prof Heertje onlangs al zei op de denksnack in Rohm & Haas, creatieve economie is niet alleen het afvinken van arbeidsplaatsen of het realiseren van maximale winsten. En daarom is het ook zo merkwaardig, dat de gesprekspartners binnen de arena van "de creatieve stad" zo halsstarrig zwijgen over de plannen van de kunstenaars in Rohm & Haas. Alsof creatieve plannen die niet leiden tot banen geen waardevolle plannen zijn!

Als ik de activiteiten zie die nu dankzij de kunstenaars plaatsvinden in Rohm & Haas dan kan je niet anders zeggen, dat het gebouw een open deur heeft, dat het een bron is voor creativiteit en ideeën. Kijk ik naar het citaat van architect Poolen "Wij zijn geen bureau van dichte deuren, maar zien veel in samenwerking met andere bedrijven en elkaar op ideeën brengen", dan vermoed ik dat de deuren vooral open staan voor commerciële activiteiten. Want ik moet echt mijn hersens verzwikken om één open, creatieve activiteit te bedenken, waar architectenbureau Poolen de grondlegger en inspirator van was.

Ter voorkoming van misverstanden: ik ben geen pleitbezorger voor het scheiden van commercie en kunst. Ik denk dat beide veel aan elkaar kunnen hebben. Maar dat lukt niet als er koekoekseieren gelegd worden. Samenwerking betekent, dat óók de plannen van de huidige gebruikers, de kunstenaars, gezien worden. En dat dat stuk creativiteit dat géén direct extra geld en direct extra banen oplevert zijn waardering krijgt die het verdient.

Met vriendelijke groet
Ron Jagers